GTHN - Những người làm công tác xã hội và những người nghiên cứu về những
khu nhà ổ chuột đã phát hiện ra rằng những người khốn khổ thường rơi vào
những tầng lớp tận cùng của xã hội Mỹ thuộc nhiều độ tuổi khác nhau, tôn
giáo khác nhau, nền tảng giáo dục, nguồn gốc khác nhau, thậm chí có những
người còn rất trẻ. Lác đác trong tận đáy xã có những người đã tốt nghiệp đại
học, phần lớn còn lại không được học hành gì cả. Vài người có gia đình,
nhiều người khác thì không. Tuy nhiên, họ có chung một điểm: họ đều thất
bại một cách thảm bại. Họ đều gặp phải những tình huống khó khăn và sẵn
sàng đầu hàng. Thậm chí họ còn nóng lòng kể cho bạn nghe về những tình
huống đã khiến họ nản chí, “Waterloo” (*) của riêng họ.
Những tình huống đó bao gồm nhiều vấn đề mà con người phải đối mặt,
từ việc” Vợ tôi đã bỏ tôi”: “tôi đã mất tất cả, chẳng còn nơi nào để đi cả”, cho
đến “ tôi đã trở thành kẻ đã bị xã hội ruồng bỏ vì một vài hành động trước
đây, tôi đã tuột dốc thảm hại thế này đây! ”.
Khi rời khỏi những khu nhà ổ chuột, chúng tôi đã ghé thăm một vài gia
đình Mĩ trung lưu bình thường. Chúng tôi nhận thấy rõ rệt sự khác biệt trong
thói quen sống của họ. Nhưng một lần nữa chúng tôi phát hiện, những lý do
mà các quý ông Tầm Thường vin vào để biện hộ cũng giống hệt những lý do
mà các quý ông Nhà Ổ Chuột đã sử dụng để ngụy biện cho sự hoàn toàn suy
sụp của họ. Trong thâm tâm những người tầm thường cũng cảm thấy mình bị
thất bại. Anh ta không thể chữa lành vết thương của mình. Giờ đây anh ta trở
nên quá thận trọng. Anh ta làm việc cầm chừng, né tránh cơ hội được sống
hạnh phúc, thành công, và bất mãn với chính bản thân mình. Anh ta cảm thấy thất bại nhưng cố gắng chịu đựng “bản án” mà anh ta cho rằng số phận đã
gán cho mình.
Anh ta cũng là một kẻ đầu hàng, thất bại, nhưng theo một cách đươc xã
hội “chấp nhận”.
Bây giờ, chúng ta hãy bắt đầu bước vào thế giới của những người thành
công, chiếm tỷ lệ khá ít trong xã hội, và chúng ta có thể thấy điểm xuất phát
của họ rất khác nhau. Chúng tôi phát hiện một số giám đốc doanh nghiệp, các
mục sư có tầm ảnh hưởng lớn, quan chức chính phủ và một số người thành
đạt ở mọi lĩnh vực hóa ra xuất thân ở những gia đình rất nghèo, những gia
đình tan vỡ, thậm chí là những khu ổ chuột. Họ đã phải trải qua những khó
khăn mà bạn khó có thể tưởng tượng nổi.
Một quý ông ở Nhà Ổ Chuột có thể giống một quý ông Tầm thường và
một người Thành Công ở rất nhiều điểm – như tuổi tác, trí tuệ, nền tảng ban
đầu, quốc tịch, ngoại trừ một điều: cách họ đối mặt với thất bại.
Khi một người mà chúng ta gọi là quý ông Nhà Ổ Chuôt bị đánh bại, anh
ta sẽ không bao giờ đứng lên được nữa. Anh ta nằm nguyên đó và than thở về
mọi chuyện. Khá hơn một chút, quý ông Tầm Thường có thể quỳ gối ngồi
dậy, nhưng anh ta sẽ khom mình, chờ cho đến lúc không ai để ý thì bỏ chạy
theo hướng hoàn toàn ngược lại – nhằm tự chấn an mình sẽ không bị đánh bại
thêm lần nữa.
Nhưng người Thành Công hành động hoàn toàn khác hẳn. Khi gặp thất
bại, anh ta bật dạy, ghi nhận thêm một bài học, quên đi thất bại vừa rồi, và
tiến lên phía trước.
Một trong những người bạn thân nhất của tôi là một cố vấn quản lý, anh ta
đặc biệt thành công. Khi bước vào văn phòng anh ấy, lập tức bạn sẽ cảm thấy
mình” ở tầng lớp trên”. Đồ đạc văn phòng đẹp đẽ, rồi những tấm thảm, nhữngcon người luôn bận rộn, những khách hàng quan trọng, tất cả đều thể hiện
rằng công ty của anh ấy đang trên đà thành công.
Một kẻ hoài nghi có thể bĩu môi: “ Ông ta hẳn là một kẻ lừa bịp thì mới có
thể tạo dựng được một công ty lớn như vậy”. Nhưng kẻ hoài nghi đó đã
nhầm, không cần phải là một kẻ lừa bịp, hoặc thông minh, giàu có hay may
mắn mới làm được điều đó. Tất cả (tôi cũng khá do dự khi dùng chữ tất cả, vì
tất cả đôi khi lại mang nghĩa quá nhiều), tất cả những gì cốt yếu là bạn phải
biết kiên trì theo đuổi mục tiêu đến cùng, không bao giờ chấp nhận bị thất
bại.
Đằng sau một doanh nghiệp làm ăn phát đạt đáng nể là một câu chuyện về
sự cố gắng hết mình, luôn nỗ lực để tiến lên phía trước: anh ta đã mất sạch
khoản tiền tiết kiệm trong 10 năm của mình chỉ trong vòng 6 tháng đầu tiên
khi khởi nghiệp, anh ta đã phải sống luôn trong văn phòng hàng tháng trời vì
không trả nổi tiền thuê một căn hộ, anh ta đã từ chối không biết bao nhiêu
công việc “hấp dẫn” chỉ vì muốn giữ lại ý tưởng của mình và quyết tâm biến
nó thành hiện thực, và đã phải nghe những lời từ chối từ phía khách hàng
tiềm năng nhiều gấp hàng trăm ngàn lần những lời đồng ý …
Trong suốt 7 năm khó khăn đến không tưởng trên con đường đi tới thành
công, tôi chưa hề thấy anh than vãn một lời nào. Anh giải thích: “Dave, tôi
đang học. Ngành kinh doanh này đầy cạnh tranh,và khá là vô hình, không dễ
nắm bắt, vì vậy rất khó để thuyết phục khách hàng. Nhưng tôi đang cố học
cách làm điều đó”.
Và anh ấy đã làm được.
Một lần, tôi hỏi anh bạn phải chăng trải nghiệm vừa qua cũng khiến anh
mất đi nhiều thứ. Nhưng anh ấy đáp lại: “Không, nó không hề khiến tôi mất
đi gì cả mà thậm chí còn mang lại cho tôi nhiều điều nữa”.
Hãy thử xem xét cuộc sống của những người xuất hiện trong niên giám
Who’s Who, và bạn sẽ thấy rằng đa số những người thành đạt trong niên
giám đó đều từng gặp phải vô vàn tình huống thất bại tưởng như không
gượng dậy nổi. Bất cứ ai trong số họ cũng từng gặp phải sự phản đối, chán
nản, thất bại, không may mắn.
Khi đọc tiểu sử hay tự chuyện của những người thành đại, một lần nữa
bạn có dịp khám phá từng người trong số họ đã cắn phải trái đắng rất nhiều
lần, với nhiều thất bại nhớ đời.
Bạn hãy tìm hiểu điểm xuất phát của vị chủ tịch công ty bạn đang làm,
hay thị trưởng thành phố bạn đang sống, hoặc chọn một ai đó mà bạn cho là
họ thành công. Bạn sẽ nhận ra họ đều phải vượt qua những con đường quanh
co, khúc khuỷu và những trở ngại tựa thác ghềnh cheo leo, hiểm trở.
Bạn không thể đạt được thành công đỉnh cao mà không gặp bất cứ khó
khăn, cản trở, thất bại nào. Nhưng bạn hoàn toàn có thể biến khó khăn thành
đà thúc đẩy bạn tiến lên phía trước.
Các bác sĩ sử dụng những thất bại để mở đường cho việc nâng cao sức
khỏe cộng đồng và kéo dài tuổi thọ con người. Mỗi khi có một bệnh nhân qua
đời mà không rõ lí do, các bác sĩ sẽ khám nghiệm tử thi để tìm ra nguyên
nhân. Bằng cách đó, họ sẽ tìm ra được nhiều hơn về cách thức hoạt động của
cơ thể con người; và cuộc sống của nhân loại nhờ đó được cải thiện.
Một giám đốc bán hàng hàng tháng đều dành riêng một cuộc họp để giúp
nhân viên của mình tìm hiểu tại sao họ lại để vuột mất những thương vụ quan
trọng. Vụ làm ăn thất bại đó được dựng lại và xem xét kĩ càng. Bằng cách đó
nhân viên học được cách tránh thất bại trong những thương vụ tương tự về
sau.
Một huấn luyện viên bóng đá dành thời gian nghiên cứu từng chi tiết trong mỗi trận đấu của đội để tìm ra sai lầm của họ. Vài huấn luyện viên còn
sử dụng những thước phim ghi hình từng trận đấu để cầu thủ thấy được tận
mắt sai lầm của họ. Mục đích duy nhất là: chơi trận sau đó tốt hơn.
Các quan chức CAA, những vị giám đốc bán hàng thành công, các nhà vật
lý học, huấn luyện viên bóng đá và các chuyên gia trong mọi lĩnh vực khác
nữa đều phải tuân theo một nguyên tắc thành công: thu nhặt kinh nghiệm và
học tập từ những thất bại.
Khi chúng ta gặp phải thất bại cảm xúc đầu tiên thường là buồn, nản đến
mức không thể rút ra được bài học nào vào lúc đó.
Theo một số giáo sư, phản ứng của sinh viên với việc thi trượt sẽ cho anh
ta đầu mối để tìm thấy sự thành công còn tiềm ẩn của mình. Vài năm trước,
khi tôi còn là giảng viên của trường Đại học Wayne ở Detroit, có lần tôi buộc
phải đánh trượt một sinh viên năm cuối sắp tốt nghiệp. Quả thực đó là một cú
sốc đối với cậu sinh viên, cậu ta hết sức bối rối và xấu hổ. Cậu ta buộc phải
lựa chọn một trong hai phương án thi lại và nhận bằng tốt nghiệp vào đợt sau
hoặc ra trường mà không có tấm bằng tốt nghiệp.
Tôi nghĩ cậu ta sẽ thất vọng tràn trề, thậm chí còn có thái độ tiêu cực khi
biết mình đã trượt. Quả nhiên như thê, sau khi tôi giải thích bài thi của cậu ta
thấp xa so với điểm chuẩn, cậu sinh viên đó thú nhận đã không nỗ lực xứng
đáng.
“Nhưng”, cậu ta nói tiếp, “kết quả gần đây nhất của em vẫn đạt loại trung
bình, thầy có thể chiếu cố cho em được không?”.
Tôi cho biết tôi không thể làm gì được nữa, vì chúng tôi chỉ kiểm tra một
lần cho mỗi khóa học. Tôi cũng giải thích thêm các quy tắc về thi cử không
cho phép thay đổi điểm vì bất cứ lí do gì ngoại trừ sai sót từ phía giáo sư
chấm bài.
Sau đó, khi hiểu ra không thể thay đổi điểm số cậu ta trở lên tức giận. Cậu
ta nói: “Thưa giáo sư, em có thể kể tên 50 người lỗi lạc trong thành phố này
mà họ chẳng cần phải theo học đại học. Vậy thì tấm bằng đại học có gì quan
trọng chứ? Thật may là mọi người không quá câu nệ vào những mảnh giấy
văn bằng như các giáo sư thường làm”.
Sau khi nghe cậu ấy nói như vậy tôi dừng lại khoảng một phút (tôiđã học
được một điều: khi bạn bị xỏ xiên, công kích, cách tốt nhất để tránh một cuộc
cãi vã là dừng lại một lúc trước khi trả lời). Sau đó, tôi lên tiếng: “Những gì
cậu vừa nói không sai. Có nhiều, rất nhiều người thành công mà chưa theo
học các môn tại trường đại học. Cậu cũng có thể thành công mà chẳng cần
kiến thức này. Một khóa học chẳng thể làm lên hoặc phá vỡ cuộc sống của
cậu. Nhưng thái đọ của cậu với học vấn lại có thể phá hủy cuộc đời cậu”.
“ Thầy nói vậy là sao ạ?” – Cậu ta hỏi lại.
Tôi trả lời: “ Đơn giản thôi. Những người bên ngoài cũng đánh giá cậu
như chúng tôi đánh giá cậu. Điều quan trọng là việc hoàn thành công việc của
mình. ở bên ngoài họ sẽ không đề cử cậu hay tăng lương cho cậu, nếu cậu chỉ
làm những công việc hạng hai.”
Tôi dừng lại lần nữa để chắc chắn cậu ta hiểu rõ ý tôi muốn nói.
“ Liệu tôi có thể cho cậu một vài gợi ý không? Hiện giờ cậu đang rất thất
vọng. Tôi hiểu được cảm xúc của cậu và tôi không đánh giá cậu thấp hơn vì
cậu tỏ ra bực bội với tôi. Nhưng hãy nhìn sự việc này theo cách tích cực hơn.
Một bài học vô cùng quan trọng: nếu cậu không làm việc, cậu sẽ không thể
đạt được điều cậu muốn. Hãy ghi nhớ bài học này và 5 năm tới cậu sẽ thấy nó
là ài học có giá trị nhất trong suốt quãng thời gian cậu ở đây.”
Vài ngày sau, tôi rất vui mừng khi biết cậu sinh viên đó đã đăng kí học lại
khóa học. Lần này cậu đã vượt qua kì thi dễ dàng hơn nhiều. Cuối cùng, cậugọi điện cho tôi để cho biết cậu biết ơn cuộc nói chuyện với tôi đến thế nào.
Cậu nói: “Em đã học được nhiều điều khi lần đầu tiên bị trượt môn của
thầy. Nghe có vẻ kỳ cục nhưng thầy biết đấy, em lại thấy mừng vì đã không
thi đậu lần đó.”
Chúng ta có thể chuyển bại thành thắng. Hãy tìm ra bài học cho mình, áp
dụng và rồi bạn có thể nhìn lại những thất bại của mình và mỉm cười.
Có lẽ khán giả màn ảnh rộng sẽ không bao giờ quên được Lionel
Barrymore. Năm 1936, ông bị vỡ xương hông. Phần xương bị gãy sẽ không
bao giờ lành lại và hầu hết mọi người đều nghĩ ông sẽ chấm dứt sự nghiệp tại
đây. Nhưng không, ông đã lấy khó khăn đó mở đường cho những vai diễn
thành công lớn hơn. Trong vòng 18 năm sau đó, bất kể sự đau đớn không hề
giảm, nhưng trên một chiếc xe lăn ông vẫn tham gia đóng rất nhiều vai và đạt
được thành công vang dội.
Ngày 15/3/1945, W. Colvin Williams đang đi bộ sau một chiếc xe tăng ở
Pháp. Chiếc xe tăng đâm phải mìn phát nổ khiến Wiliams bị mù vĩnh viễn.
Nhưng điều đó không thể ngăn ông theo đuổi mục đích trở thành mục sư
và nhà tư vấn. Khi tốt nghiệp đại học với điểm số hàng ưu, Williams cho biết
“việc bị mù thực ra lại là một món quà quý giá trong sự nghiệp của tôi. Vì tôi
bị mù nên ngoại hình của một người không hề tác động đến những đánh giá
của tôi về anh ta. Tôi không còn có thể đánh giá người khác qua bề ngoài, vì
thế tôi luôn cho người khác cơ hội thứ hai. Tôi muốn trở thành một con người
mà mọi người xung quanh muốn tìm đến, chia sẻ mà không hề e ngại.”
Đó chẳng phải là một ví dụ minh họa về một thất bại khá tàn nhẫn và cay
đắng nhưng đã chuyển thành chiến thắng hay sao?
Thất bại chỉ là trạng thái tinh thần mà thôi, không hơn không kém.
Một người bạn của tôi, một nhà đầu tư chứng khoán lâu năm và rất thành
công, luôn cẩn thận đánh giá từng quyết định đầu tư-vì một kinh nghiệm
trong quá khứ mà anh đã được học. Một lần,anh ta bảo tôi:”5 năm trước, khi
lần đầu tiên nhảy vào thị trường chứng khoán, tôi đã thua lỗ nặng nề. Cũng
như nhiều nhà đầu tư nghiệp dư khác, tôi muốn trở nên giàu có thật nhanh.
Nhưng tôi lại nhanh chóng phá sản. Tuy vậy, điều đó không ngăn cản được
tôi. Tôi biết, xét về lâu về dài, những cổ phiếu lựa chọn cẩn thận sẽ trở thành
khoản đầu tư khôn ngoan nhất”.
Anh ấy cười lớn:” Vì vậy, tôi nghĩ những thiệt hại trong vài phi vụ đầu
tiên là cái giá phải trả cho thành công của tôi hôm nay”.
Bên cạnh đó, tôi cũng biết rất nhiều người, sau lần đầu tư thiếu khôn
ngoan, đâm ra “chống đối chứng khoán”. Thay vì phân tích tỉnh táo những sai
lầm đã mắc phải, họ đi đến kết luận hoàn toàn sai lầm là đầu tư chứng khoán
cũng như một canh bạc, không sớm thì muộn mọi người cũng sẽ thua.
Ngay bây giờ, hãy rút ra điều gì đó từ thất bại. Lần tới, nếu mọi việc
không như ý xảy ra, dù ở công sở hay ở nhà, hãy thật bình tĩnh và tìm ra
nguyên nhân của vấn đề. Đó là cách tránh mắc 2 lần cùng một lỗi.
Thất bại chỉ có ý nghĩa khi chúng ta rút ra được bài học từ nó.
Con người có bản tính tò mò. Chúng ta nhanh chóng hài lòng với sự tin
tưởng mà mọi người đặt vào chiến thắng của chúng ta. Khi chiến thắng chúng
ta muốn cả thế giới biết đến. Đó cũng là điều tự nhiên khi muốn người khác
nhìn mình và trầm trồ:” đó là người giỏi giang, làm được rất nhiều việc…..”.
Nhưng con người cũng nhanh không kém, khi đổ lỗi cho ai khác mỗi khi
thất bại. Nhân viên đổ lỗi cho khách hàng khi thương vụ không thành công,
các giám đốc đổ lỗi cho nhân viên hay các đồng cấp khác khi mọi thứ không
được thuận lợi, các cặp vợ chồng liên tục đổ lỗi cho nhau về những rắc rốitrong gia đình…Những điều vừa nêu xảy ra nhan nhản, thường gặp trong
cuộc sống rất đỗi bình thường.
Đúng là trong thế giới phức tạp ngày nay, người khác có thể ngáng chân
bạn. Nhưng có một sự thật là chúng ta vẫn tự ngáng chân mình nhiều hơn.
Chúng ta thất bại bởi những năng lực hạn chế của bản thân, hay bởi một vài
sai lầm cá nhân.
Hãy tạo điều kiện cho bản thân bạn đi đến thành công theo cách sau:
Hãy tự nhắc nhở rằng bạn luôn muốn trở thành người càng hoàn hảo càng
tốt. Hãy thật khách quan. Đặt bạn vào vào vị trí người thứ ba không liên quan
đến sự việc đang diễn ra, xem cách họ nhìn nhận tình huống đó ra sao. Hãy
thử xem bạn có nhược điểm nào đó mà bạn không nhận ra. Nếu có, hãy bắt
tay vào sửa chữa. Không ít người tự mãn với bản thân đến mức họ không tài
nào tìm ra cách để hoàn thiện chính mình.
Ngôi sao nổi tiếng Rise Steven của nhà hát opera Metropolitan đã chia sẻ
trong tạp chí Reader’s Digest rằng: trong những khoảnh khắc bất hạnh nhất
của cuộc đời, cô đã nhận được lời khuyên tốt nhất! Lúc mới vào nghề, cô đã
vụt mất cơ hội tham gia vở opera danh tiếng, “Vũ điệu không gian”. Steven
vô cùng thất vọng, buồn chán và cảm thấy chua xót. Cô nói:” Tôi đã hy vọng
được nghe những lời động viên an ủi, đồng cảm vì giọng hát của tôi hay hơi
của nữ diễn viên kia, vậy mà tôi không được giao vai, chẳng qua do tôi không
có những mối quan hệ cần thiết…”.
Nhưng thầy giáo của Stevens không vỗ về cho cô theo cách đó. Thay vào
đó, người thầy bảo: “Trò ngoan của ta hãy dũng cảm đối mặt những sai lầm
của mình”.
“Mặc dù rất muốn than vãn, tự an ủi mình sau thất bại, nhưng câu nói đó
của người thầy luôn văng vẳng bên tai tôi, đánh thức tôi, khiến tôi không thểngủ được, cứ chằn chọc suy nghĩ mãi, cuối cùng tôi đã dũng cảm nhìn thẳng
vào những sai lầm, thiếu sót của mình. Tôi nằm đó, trong bóng tối tự hỏi,
“Tại sao mình lại thất bại? Làm thế nào để lần tới tôi có thể dành chiến
thắng?”. Tôi buộc phải thừa nhận giọng hát của tôi chưa đủ hay, cần phải
hoàn thiện hơn cách nhả chữ và học diễn nhiều kiểu vai hơn.”
Stevens cho biết sự đối mặt với nhược điểm đã không những giuos cô
thành công trên sân khấu mà còn mang đến cho cô nhiều người bạn mới và
phẩm chất nội tại trong cá tính cũng được tốt hơn lên.
Biết tự phê bình là rất tốt. Điều đó giúp bạn xây dựng các khả năng của
bản thân, nâng cao hiệu quả làm việc để tích lũy thành công. Đổ lỗi cho
người khác chẳng mang lại kết quả tốt đẹp gì, ngược lại nó có thể phá hủy tất
cả. Bạn chẳng giành được gì cả, từ việc “cố chứng minh” rằng người khác đã
sai.
Hãy tự phê bình một cách tích cực và mang tính xây dựng. Đừng phủ
nhận hay trốn tránh những điểm yếu của mình. Hãy hành động như những
chuyên gia trong các lĩnh vực. Họ luôn tìm ra điểm yếu của mình, những sai
lầm và tìm cách sửa chữa chúng.
Đương nhiên, đừng cố moi thêm lỗi của mình để bạn lấy cớ bào chữa:
“Đây là một lí do nữa chứng minh tại sao tôi không thích hợp với công việc.”
Thay vào đó hãy nhìn nhận những sai lầm của mình theo hướng tích cực
hơn: “Đây là cách để nhìn rõ hơn về bản thân, tự tri, để trở thành người chiến
thắng sau này”
Ông Orville Hubbard từng nói: “Người thất bại là người vấp ngã nhưng
lại chẳng rút ra được chút kinh nghiệm nào cả từ sự vấp ngã đó.”
Chúng ta vẫn thường đổ lỗi cho may rủi mỗi khi gặp phải sự thất bại nàođó. Câu nói cửa miệng của chúng ta thường là: “Đời vốn thế mà”, và từ bỏ
mọi cố gắng từ giây phút đó. Hãy dừng lại và suy nghĩ trong giây lát. Mỗi sự
việc đều không tự nhiên xảy đến, cũng như một quả bóng không tự nhiên
chuyển động theo một quỹ đạo. Chuyển động của quả bóng phụ thuộc vào ba
yếu tố: quả bóng, người lém bóng và mặt phẳng mà quả bóng tiếp xúc. Các
nguyên tắc vật lí đem đên sự giải thích chính xác hiện tượng bật lại của quả
bóng, hoàn toàn không phải do may rủi.
Thử tưởng tượng, một ngày Cục hàng không dân dụng Hoa Kỳ thông báo:
“Chúng tôi xin lỗi vì vụ tai nạn vừa qua, cuộc sống vốn dĩ như vậy mà”. Chắc
chắn bạn sẽ bình phẩm: vậy hãy thành lập một Cục hàng không dân dụng mới
đi! Hoặc giả sử bác sĩ giải thích với bệnh nhân-một người họ hàng của bạn:
“Tôi thực sự xin lỗi. Nhưng tôi chẳng hiểu anh ta mắc bệnh gì nữa. Đó là một
trong những chứng bệnh người ta hay mắc phải đấy mà.” Tôi tin chắc bạn và
họ hàng của bạn lần sau bị ốm sẽ tìm đến một vị bác sĩ khác.
Cách nghĩ cuộc sống vốn là thế chẳng dạy cho chúng ta điều gì cả. Với lối
suy nghĩ ấy chúng ta không hề được chuẩn bị tốt hơn chút nào để tránh mắc
phải sai lầm nào đó một lần nữa, nếu tình huống tương tự xảy ra. Một huấn
luyện viên, nếu nhìn nhận trận thua lần trước theo cách: “Này các cầu thủ,
cuộc sống vẫn thế mà”, chắc chắn sẽ không thể giúp các cầu thủ tránh mắc
sai lầm tương tự vào lần tới.
Thay vì đổ lỗi cho vận rủi, hãy xem lại những sai lầm của mình. Hãy học
hỏi từ thất bại. Rất nhiều người cả đời luôn giải tích cho sự khốn khổ tầm
thường của mình bằng vô số những lí do như: “tại số mình khổ”, “số mình
khó khăn”, hay “số mình kém may mắn”... Những người này chẳng khác gì
đứa trẻ, chưa trưởng thành, luôn cố tìm kiếm sự cảm thông từ người khác để
dựa giẫm về mặt tâm lí. Họ không nhận ra nguyên nhân, do đó họ không thể
nắm ắt các cơ hội giúp họ lớn lên, trưởng thành hơn và đáng tin cậy.
Một người bạn của tôi là cố vấn văn học, nhà văn, đồng thời là một nhà phê bình. Gần đây, anh ấy tâm sự với tôi về những yếu tố cần thiết để thành
công trong sự nghiệp viết văn:
“Rất nhiều người lẽ ra sẽ thành nhà văn lớn thực ra đã không hề nghiêm
túc trong sự nghiệp viết văn của họ. Họ thử viết một chút nhưng rồi từ bỏ
ngay khi nhận ra nếu tiếp tục theo đuổi họ sẽ phải nỗ lực làm việc không
ngừng. Tôi không để ý hay quan tâm tới những người này vì họ luôn tìm
đường tắt để hoàn thành mọi việc mà trên thực tế chẳng có đường tắt nào cả”.
Tuy nhiên, chỉ kiên trì thôi vẫn chưa đủ.
Edison được xem là nhà khoa học kiên trì nhất nước Mỹ. Ông đã tiến
hành hàng ngàn thí nghiệm trước khi phát minh ra bóng đèn điện. Nhưng hãy
chú ý: Edison tiến hành thí nghiệm. Ông rất kiên định với mục tiêu của mình
là phát minh ra bóng đèn điện và biến sự kiên trì thành hiện thực bằng cách
kết hợp với những thử nghiệm, tức hành động.
Rất nhiều người sống cả cuộc đời với sự kiên trì, bền bỉ đáng kính nể với
tham vọng lớn lao, cháy bỏng, nhưng họ vẫn thất bại vì họ không dám thử
nghiệm những cách làm, cách nghĩ mới. Kiên trì theo đuổi một mục tiêu
không thể đảm bao cho một thành công tối hậu. Nhưng sự kiên trì kết hợp với
thử nghiệm chắc chắn sẽ mang đến sự đơm hoa, kết trái.
Những người kiên gan, bền trí - theo đuổi đến cùng, không buông xuôi từ
bỏ - luôn có phẩm chất cơ bản để thành công. Sau đây là hai gợi ý để phát
triển khả năng thử nghiệm – nếu được kết hợp với lòng kiên trì có thể mang
lại kết quả mong muốn.
1. Hãy tự nhắc nhở bản thân: “Mọi việc đều CÓ cách giải quyết”. Mọi suy
nghĩ đều có thể ảnh hưởng đến hành động của bạn. Khi bạn tự bảo mình:
“Tôi thất bại rồi. Không còn cách nào giải quyết được đâu.”, dòng suy nghĩ bi
quan đó sẽ tích tụ và tác động bạn cho đến lúc chính bạn cũng bị thuyết phụclà mình hẳn đã thất bại: “chịu thua”
Thay vì thế hãy tin tưởng: “sẽ có cách để giải quyết vấn đề này”, và dòng
suy nghĩ tích cực sẽ tự tuôn chảy,
giúp bạn tìm ra cách giải quyết mọi việc.
Điều quan trọng là bạn phải tin chắc sẽ có cách để giải quyết vấn đề.
Các nhà tư vấn hôn nhân gia đình chẳng thể làm gì để cứu vãn những
cuộc hôn nhân đang trên bờ vực thẳm, nếu như không một ai trong vợ chồng
dám tin rằng họ có thể tìm lại hạnh phúc như xưa.
Các nhà tâm lí học và các nhân viên hoạt động xã hội cũng cho rằng một
người nghiện rượu chỉ có thể thoát khỏi cảnh nghiện ngập, nếu chính anh ta
tin rằng mình có thể đánh bại được cơn thèm rượu của mình.
Chỉ trong một năm, hàng ngàn doanh nghiệp mới được thành lập và có lẽ
trong 5 năm tới, chỉ còn một ít doanh nghiệp trụ lại. Phần lớn doanh nghiệp
phá sản sẽ biện bạch:” Sự cạnh tranh quá khắc nghiệt. Chúng tôi không còn
lựa chọn nào khác hơn là rút lui.”. Thực chất của vấn đề là mọi người khi gặp
trở ngại, họ chỉ nghĩ đến thất bại và đương nhiên họ nếm ngay thất bại.
Khi tin tưởng sẽ có cách giải quyết, bạn sẽ tự động chuyển những suy
nghĩ tiêu cực(hãy bỏ đi thôi, hãy quay lại) thành những suy nghĩ tích cực( hãy
tiếp tục, hãy tiến lên phía trước).
Một vấn đề sẽ không thể giải quyết được, nếu chính bạn cũng ngờ ngợ
vấn đề không thể giải quyết được. Hãy tìm ra cách giải quyết, bằng cách tin
tưởng vấn đề ấy hoàn toàn nằm trong tầm tay, đủ sức để giải quyết. Bạn đừng
bao giờ nghĩ hay tuyên bố một việc gì đó là không thể.
2. Hãy dừng lại và bắt đầu lại từ đầu. Chúng ta thường chú tâm quá mựcvào một vấn đề trong suốt một thời gian dài, vì thế chúng ta không thể tìm ra
cách giải quyết mới, cách tiếp cận mới.
Tôi có anh bạn kĩ sư được thuê thiết kế một cấu trúc bằng nhôm đặc biệt;
trên thực tế, nó không hề giống một thiết kế nào từng xây dựng trước đó cả.
Khi gặp anh ấy, tôi hỏi xem tình hình công việc đến đâu.
Anh ấy trả lời:” Cũng không tốt lắm. Tôi nghĩ, hè vừa rồi tôi đã không
dành đủ thời gian chăm sóc khu vườn, và suy nghĩ về những ý tưởng của
mình. Khi tôi gặp quá nhiều khó khăn trong một thiết kế trong một thời gian
dài, tôi thường bỏ hết và tìm những ý tưởng mới.
Chắc hẳn anh sẽ rất ngạc nhiên khi biết có nhiều ý tưởng đã đến với tôi
khi tôi ngồi dưới gốc cây hay tưới nước trong vườn”.
Tổng thống Eieenhower, trong một buổi họp báo, đã nhận được câu hỏi tại
sao ông đi nghỉ cuối tuần nhiều như vậy. Câu trả lời của ông là lời khuyên rất
tốt cho tất cả những ai muốn tối đa hóa khả năng suy nghĩ sáng tạo của
mình:” Tôi không tin bất cứ người nào, dù họ đang điều hành tập đoàn
General Motor hoặc Hợp Chủng Quốc Hoa Kì, có thể làm việc tốt nhất chỉ
bằng cách ngồi ở bàn và gục vào đống giấy tờ. Thực ra, một tổng thống giỏi
luôn biết cách làm cho đầu óc thoải mái, tự do, không lo nghĩ, đến những chi
tiết vun vặt, từ đó ông ấy mới có thể đưa ra những phán đoán rõ ràng và
chính xác”.
Một đối tác kinh doanh của tôi, hàng tháng luôn danh ra 3 ngày cùng vợ
con đi nghỉ ở ngoại thành. Anh ấy nhận ra khi tạm dừng công việc và trở lại
chu kì ban đầu, tinh thần anh ấy trở nên tươi trẻ, hiệu quả làm việc được nâng
lên và anh ấy được khách hàng đánh giá cao hơn.
Khi bạn gặp khó khăn, đừng vứt bỏ tất cả mọi thứ. Thay vào đó, hãy dừng
lại, tự nghỉ ngơi để lấy lại hào hứng làm việc. Hãy thử làm bất cứ việc gì thậtđơn giản, như chơi một bản nhạc, đi bộ hay đi ngủ một lát. Sau đó, bạn nhìn
lại vấn đề một lần nữa, cách tháo gỡ thường đến với bạn trước khi bạn kịp
nhận ra.
Trong những tình huống quan trọng, nhìn ra mặt tích cực của vấn đề cũng
sẽ mang lại cho bạn những kết quả xứng đáng. Một người đàn ông trẻ, bị mất
việc, đã kể cho tôi nghe cách anh ấy tập trung nhìn ra mặt tốt của vấn đề như
thế nào. Anh ấy nói: “Một ngày nọ, tôi nhận được một thông báo ngắn buộc
phải thôi việc. Do kinh tế suy thoái, công ty buộc phải sa thải những nhân
viên “ít có giá trị nhất”.
Tiền lương không cao lắm, nhưng với cuộc sống tôi đã trải qua từ bé đến
lớn, mức lương như vậy cũng khá tốt. Khi biết tin mình bị sa thải, trong vài
giờ đầu tiên tôi rơi vào cảm giác cực kì kinh khủng, nhưng sau đó tôi chuyển
sang cách nhìn khác – “họa trung hữu phúc”, trong cái rủi cũng có cái may.
Tôi thực sự không thích công việc đó lắm, nếu cứ ở công ty này mãi, tôi thực
sự sẽ không thể thăng tiến được. Giờ đây tôi đang có cơ hội tìm cho mình
một công việc thật phù hợp. Chẳng bao lâu sau, tôi tìm được một công việc
yêu thích hơn nhiều, đồng thời mức lương ở đó cũng cao hơn nhiều. Hóa ra
việc bị sa thải ở công ty lại trở thành điều tốt nhất cho tôi từ trước tới nay”.
Hãy nhớ rằng, trong bất cứ tình huống nào, bạn sẽ nhìn thấy điều mà bạn
muốn thấy. Hãy nhìn vào mặt tích cực của vấn đề, để có thể hát khúc khải
hoàn. Mọi việc luôn luôn và thực sự dẫn đến bao điều tốt đẹp, nếu bạn có thể
nhìn thấy rõ, và lạc quan trong mọi việc….
Tóm tắt
Sự khác biệt giữa người thành công và người thất bại nằm ở thái độ của
họ khi đối diện với sự thất bại khó khăn, trước sự nản lòng hay thất bại.
Sau đây là năm gợi ý giúp bạn chuyển bại thành thắng:
• Hãy học từ những thất bại của mình để mở đường cho thành công phía
trước. Khi bạn thất bại, hãy rút ra bài học ngay từ đó và bàn sẽ thành công
trong những lần sau.
• Hãy dũng cảm, tích cực tự phê bình. Hãy tìm ra những lỗi sai và điểm
yếu của mình để sửa chữa. Điều này khiến bạn trở nên dày dạn kinh nghiệm
hơn.
• Đừng đổ lỗi cho vận rủi. Hãy xem xét trong mỗi thất bại của mình. Tìm
xem vấn đề nằm ở đâu. Hãy nhớ,
việc đổ lỗi cho vận rủi chắng giúp ta đạt được những gì ta muốn.
• Hãy kết hợp sự kiên trì với thử nghiệm. Hãy kiên định với mục tiêu,
nhưng đừng lao đầu vào ngõ cụt. Hãy thử những cách nghĩ, cách tiếp cận
mới. Hãy thử nghiệm.
• Hãy nhớ rằng, luôn có mặt tích cực trong bất cứ tình huống nào. Hãy tìm
ra nó để đánh bại sự thất vọng.
