“Nhân sinh nhất thế, thảo mộc nhất thu”, bất kể sự vật nào cũng có “một đời” của riêng mình. Dài ngắn không quan trọng, con người sống 100 năm là một đời, cây cỏ sống 1 năm cũng là một đời.
Trí tuệ đời người, dùng 12 chữ có thể nói tận: thắng ở hòa khí, bại tại nóng tính, thành tại rộng lượng
Trí tuệ đời người: Thắng tại hòa khí
Trong “Kinh dịch” có viết: “Hòa khí trí tường, quái khí trí lệ”, ý muốn nói hòa khí có thể đem tới sự cát tường, ngược lại ắt rước họa vào thân.
Trong cuốn “Tứ thế đồng đường” của Lão xá – một văn sĩ Trung Hoa, có câu: “Châm ngôn sống quan trọng nhất của người già đó chính là hòa khí sinh tài”. Hòa khí ấy mà, là một trí tuệ đời người!
Có một câu chuyện như thế này:
Ở một chợ rau nọ, có một bà lão bán rau vô cùng đắt hàng, chính vì vậy những người xung quanh rất đố kỵ với bà. Những người bán hàng khác vì không bán được đắt hàng như bà nên đã cố tình vứt rác, hoặc quét rác ra vị trí mà bà ngồi bán. Thế nhưng bà lão lại chẳng hề tức giận, lại càng không mắng chửi nặng lời.
Nhìn thấy cảnh tượng này, người bán hàng ngồi bên cạnh bất bình hộ bà: “Họ vứt rác sang chỗ của bà, sao bà lại không tức giận, không mắng cho họ một trận?”
Bà lão nghe vậy chỉ cười đáp: “Ở quê chúng tôi, mỗi khi Tết đến xuân sang đều sẽ quét rác vào phía trong nhà, ngụ ý rác càng nhiều tài lộc càng nhiều, vậy thì sao tôi lại phải tức giận bọn họ? Hơn nữa, hòa khí sinh tài, tổn hại tới hòa khí là làm tổn hại tới tài lộc. Bà xem, tôi bán rau không phải ngày càng đắt hàng ư?”
Những người bán hàng khác sau khi nghe kể chuyện cảm thấy vô cùng hổ thẹn, thế nên từ sau hôm đó không ai còn dám đem rác vứt sang chỗ bà lão ngồi nữa.
Sống ở đời, đôi khi lùi một bước chính là trời cao biển rộng. Giống như bà lão trong câu chuyện, không tranh cãi với người khác, đối phó với tranh chấp bằng hòa khí trông thì có vẻ cam chịu nhưng thực ra là đang âm thầm dạy cho những người khác một bài học về cách làm người.
Cổ nhân có câu “Thượng thiên nhược thủy, dĩ nhu khắc cương”, sự cao thượng thiện lương giống như dòng nước trong vắt lấy nhu khắc cương. Hòa khí có thể hóa giải mâu thuẫn và bất hòa thành vô hình. Bởi vậy mới có câu “Dĩ hòa vi quý, vạn sự ắt hưng”.
Trí tuệ đời người: Bại tại nóng tính
Chúng ta thường vì không quản được tính khí, sự nóng tính của mình mà một bước sai, bước bước sai. Cuối cùng dẫn đến kết quả không mong muốn.
Có một câu chuyện ngụ ngôn kể về một con rắn trườn qua một cái cưa, do không cẩn thận nên bị thương. Con rắn tức giận, lập tức quay người lại cắn cái cưa, kết quả lại làm bị thương cái mồm. Lúc này, con rắn càng tức giận hơn, cho rằng cái cưa đang chọc tức mình, vậy là nó lấy thân siết cái cưa, muốn cái cưa phải chết ngạt. Kết quả cuối cùng chắc ai cũng đoán được, con rắn bị cái cưa cứa cho tới chết.
Con rắn ấy chết không phải do cái cưa mà do chính sự nóng giận của mình gây nên.
Nhà tâm lý học xã hội người Mỹ - Festinger từng đưa ra một phán đoán rất nổi tiếng, được gọi là "Luật Festinger". Luật này chỉ ra rằng: 10% cuộc sống được tạo thành từ những gì xảy ra với bạn, 90% còn lại được quyết định bởi phản ứng của bạn đối với những việc xảy ra.
Nóng nảy ai chẳng có, gặp chuyện không như ý muốn thấy tức giận là bản năng của mỗi người. Có người biết tiết chế, đè nén được sự nóng nảy xuống một cách kịp thời, nhưng có người lại để cảm xúc khống chế từ đó phạm phải những sai lầm ngu ngốc. Giống như con rắn trong câu chuyện ngụ ngôn trên, vốn dĩ chỉ bị thương nhẹ, nhưng lại vì sự nóng nảy mà mất đi cả tính mạng.
Có người từng nói rằng “Điều tồi tệ nhất trên thế gian này chính là một khuôn mặt tức giận”. Napoleon cũng từng nói: "Một người đàn ông có thể kiểm soát cảm xúc của mình còn vĩ đại hơn cả một vị tướng giành được một thành trì."
Con người sống ở đời ai cũng sẽ có lúc phiền muộn, khó khăn, muốn giải tỏa, muốn phát tiết, muốn trút cục tức ra bên ngoài. Bạn nên biết rằng, thời khắc bạn mất tình tĩnh là thời khắc tốt nhất khảo nghiệm một con người. Nếu có thể khống chế được bạn sẽ trở thành chủ nhân của cảm xúc, còn ngược lại bạn sẽ trở thành nô bộc vì bị chúng thao túng.
Trí tuệ đời người: Thành tại rộng lượng
Tần Mục Công - vị quốc quân thứ 14 của nước Tần từng bị mất con tuấn mã mà mình yêu thích. Khi tra ra thì mới biết là bị bách tính bắt được nên đã mổ ra rồi chia nhau.
Quan sử tra ra được chuyện này đã hạ lệnh bắt những người ăn ngựa lại, nghiêm trị theo luật Pháp. Thê nhưng, Tần Mục Công sau khi biết được chuyện này đã ngăn quan sử lại và nói rằng: "Quân tử không nên chỉ vì một con vật mà giáng tội cho người khác. Ta nghe nói, ăn thịt ngựa mà không uống rượu thì sẽ rất hại cho cơ thể, người mang rượu qua tặng cho họ luôn đi."
3 năm sau đó, Tần Mục Công trong một lần đi thảo phạt nước Tấn thất bại bị bắt, thậm chí còn bị thương nặng. Trong lúc ngàn cân treo sợi tóc, bỗng một đội quân tinh anh từ đâu xuất hiện, đánh bại quân Tấn. Tần Mục Công cũng nhờ vậy mà chuyển bại thành thắng.
Sau khi kết thúc trận chiến, Tần Mục Công mới biết được rằng, đội quân này chính là những người năm xưa ăn thịt con ngựa yêu quý của ông. Sự độ lượng của Tần Mục Công đã giúp ông trồng được hạt giống báo đáp, đồng thời có được quả ngọt vào thời điểm thích hợp nhất. Chính nhờ sự khoan dung, độ lượng này mà Tần Mục Công trở thành một trong "Xuân Thu ngũ Bá" trong lịch sử Trung Quốc, lưu danh thiên cổ.
Đời người giống như một bàn cờ, ai cũng phải học cách mở rộng thế cục bàn cờ của mình, thế cục của bạn, chính là kết cục của bạn. Những bậc trí nhân từ xưa đến nay không bao giờ chi li chấp vặt, càng không bao giờ câu nệ tiểu tiết.
Mong tất cả chúng ta đều có thể hòa khí làm người, vui vẻ làm việc, không tùy tiện tức giận, dùng sự khoan dung độ lượng đối đãi với mọi người xung quanh. Làm được như thế, tự nhiên sẽ vạn sự tất an!
