Vương Dương Minh là nhà chính trị, nhà triết học, nhà tư tưởng tài giỏi thời Minh. Cho đến nay, tinh hoa đối nhân xử thế của ông vẫn đúng với thời đại. Sinh thời, Vương Dương Minh chia cuộc đời thành 5 cấp độ, người càng khôn ngoan thì ở tầng càng cao.
1. Đời người đích thực: Tầng 1 – Hành động quyết đoán, có chừng mực
Vương Dương Minh tin rằng, việc làm thực tế là cách chứng minh đáng tin cậy nhất. Những người tài giỏi thực sự sẽ không khoe khoang thành tích mà chỉ im lặng trau dồi bản thân. Nếu một người chỉ biết phản bác mà không biết tiếp thu thì mãi không thể tiến bộ được. Con người cần phải ôn hòa trong mọi việc, làm việc chăm chỉ và trưởng thành trong sự kiên nhẫn.
Vào ngày đầu tiên khi Vương Dương Minh được lệnh làm quan tòa ở huyện Giang Tây, một nhóm người đã kéo đến khóc lóc xin giảm thuế. Sau khi tìm hiểu ông biết được sự thật, đó không phải là thuế hợp pháp do triều đình ban hành, mà chỉ là cái cớ để kẻ có quyền bóc lột dân thường. Ngay sau đó, ông tuyên bố loại thuế đó sẽ được bãi bỏ.
Vương Dương Minh sau khi nhậm chức đã thẳng tay xử lý những kẻ có ý đồ bất chính, mang lại sự yên ổn cho nhân dân. Nhờ thái độ khiêm tốn, không hống hách này ông được người dân kính nể, tôn trọng đến nhiều đời sau.
2. Đời người đích thực: Tầng 2 – Nói vừa phải
Vương Dương Minh từng nói: “Tất cả mọi người là bằng hữu, điều cốt yếu phải biết thuyết phục được lòng người”. Những người lúc làm sai thường phủ nhận trách nhiệm của mình, đổ lỗi cho người khác sẽ chỉ bộc lộ phẩm chất thấp kém của họ.
Socrates là người có năng khiếu truyền đạt và công việc thường ngày của ông là dạy mọi người cách diễn thuyết. Một hôm, có một thanh niên đến xin lời khuyên và lời giải thích về tầm quan trọng của một bài phát biểu. Socrates đợi anh ta nói chuyện một lúc lâu, sau đó yêu cầu anh ta đóng gấp đôi học phí. Chàng thanh niên tức giận hỏi tại sao, Socrates cười nói: “Bởi vì tôi không chỉ dạy bạn nói, mà còn dạy bạn cách không nói”.
Con người ta mất 3 năm để học nói, nhưng lại mất cả đời để học cách im lặng. Người khôn ngoan sẽ không nói lớn, không nói suông, không nói nhảm, không nói xấu, đặc biệt lời nói và việc làm của họ sẽ luôn song hành cùng nhau.
3. Đời người đích thực: Tầng 3 – Tấm lòng rộng mở
Nếu quan sát kỹ bạn sẽ thấy, những người làm nên những điều vi đại từ xưa đến nay đều là những người nhân từ và hào phóng. Vương Dương Minh cho rằng, lòng dạ hẹp hòi chính là căn nguyên của tai họa, chỉ cần bình tĩnh sẽ có phúc.
Người hẹp hòi không chỉ bị giới hạn bởi suy nghĩ của bản thân, mà còn bị giới hạn bởi toàn bộ cuộc đời. Những người có tấm lòng rộng mở, không so đo tính toán quá nhiều, cuộc sống mới càng tự do, thú vị.
Trên đời không ai là hoàn hảo, cũng không có gì là hoàn thiện. Nếu bạn có tấm lòng rộng lớn mọi thứ sẽ nhỏ lại, bao dung với nhau thì thế giới mới hòa bình. Bạn có thể bao dung những gì người khác không thể bao dung sẽ nhận lại được những gì người khác không thể có được.
4. Đời người đích thực: Tầng 4 – Có tầm nhìn rộng
Vương Dương Minh khi mới 13 tuổi, đã hỏi thầy dạy của mình: “Ưu tiên hàng đầu của con là gì?”.
Người thầy đã trả lời: “Đó là tập trung học tập, rèn giũa bản thân”.
Vương Dương Minh lại nói: “Tập trung học tập có lẽ không phải là điều ưu tiên hàng đầu, điều đầu tiên là học và học để trở thành một nhà hiền triết”.
Vào thời điểm đó, danh vọng và nổi tiếng là mục tiêu hàng đầu của các học giả. Nhưng với Vương Dương Minh, ông không chọn đi theo con đường đó, mà ông muốn trở thành một nhà hiền triết. Cha ông sau khi biết điều đó đã phản đối kịch liệt, nhưng ông nội của Vương Dương Minh lại hoàn toàn ủng hộ cháu mình. Bởi người ông hiểu rằng, tầm nhìn quyết định suy nghĩ, suy nghĩ quyết định hành động và hành động quyết định đích đến của một người.
Có một câu nói rất nổi tiếng trong The Family Guide of Yan Family: "Người miền núi không tin có con cá to bằng khúc gỗ, người vùng biển không tin có cây to bằng con cá".
Những người tầm nhìn hạn hẹp khó có thể làm được những điều lớn lao. So với bề rộng của tri thức, thì tầm nhìn là độ sâu về hiểu biết của một người đối với thế giới và nó cũng cho biết tầm cao cuộc đời của người đó tới đâu.
5. Đời người đích thực: Tầng 5 – Đọc càng nhiều
Nhà văn người Anh Shelley từng nói: "Càng đọc, bạn càng cảm thấy mình thiếu sót". Một người càng biết nhiều sẽ càng thấy mình ngu dốt.
Theo Vương Dương Minh trên đời có 3 cảnh giới khi đọc: Cảnh giới thứ nhất là “nhớ”, thứ hai là “biết” và thứ ba là “trí óc sáng suốt”. “Nhớ” là chỉ nhớ những từ trong sách. “Biết” là hiểu được nghĩa của từ. “Sáng tỏ” là cấp độ cao nhất con người có thể đạt được khi tích lũy được một lượng kiến thức nhất định.
Đọc càng nhiều sách, bạn càng học được nhiều, nhìn thấu thế giới và có một cuộc sống tốt đẹp như mình mong muốn. Đọc sách là một cách sống và cách đầu tư cho cuộc đời. Những thay đổi về định lượng sẽ dẫn đến những thay đổi về chất. Một ngày nào đó, bạn sẽ cảm ơn mọi cuốn sách bản thân đã đọc.
