Cổ nhân nói: Làm người phải dùng hòa khí để đối đãi với người khác
Trong “Trung Dung” viết rằng: “Hỉ nộ ai lạc chi vị phát, vị chi trung, phát nhi giai trung tiết, vị chi hòa. Trung dã giả, thiên hạ chi đại bổn dã, hoà dã giả, thiên hạ chi đạt đạo dã. Trí trung hòa, thiên địa vị yên, vạn vật dục yên“.
Nghĩa là khi vui buồn, oán hận, bi ai chưa biểu lộ ra ngoài thì gọi là trung, khi biểu lộ ra rồi mà có thể ước chế thì gọi là hòa. Trung chính là bản tính căn bản nhất của mỗi người, hòa chính là đạo lý mà mọi người cần tuân theo. Khi đạt được cảnh giới trung hòa thì trời đất yên ổn, vạn vật sinh sôi nảy nở.
Đạo lý giao tiếp ở đời chỉ có một từ hòa. Khi tâm hòa thì khí bình, khí bình thì tâm trở nên rộng lớn, khi tâm trộng lớn thì người ta ắt trở nên khiêm tốn và biết kính trọng người khác. Như thế, sẽ được nhiều người kính trọng và yêu mến.
Cũng giống như trong “Tăng Quảng Hiền Văn” có viết rằng: “Phụ tử hòa nhi gia bất bại, huynh đệ hòa nhi gia bất phân, hương đảng hòa nhi tranh tụng tức, phu phụ hòa nhi gia đạo hưng”. Nghĩa là, cha con hòa hợp thì gia đình không sụp đổ, anh em hòa hợp thì gia đình không ly tán. Hòa hợp với mọi người xung quanh sẽ không xảy ra tranh chấp, mâu thuẫn. Vợ chồng hòa hợp thì gia đình càng thêm hạnh phúc, hưng thịnh.
Trong “Luận Ngữ” lại giảng rằng: “Hòa vi quý, hòa nhi bất đồng”, nghĩa là hòa hợp nhưng vẫn phải giữ được sự khác biệt. Dùng hòa khí đối đãi với mọi người bằng một trái tim bao dung và tôn trọng. Mỗi người đều có cá tính riêng, ai cũng có ưu điểm và nhược điểm riêng của mình. Hòa khí là nhìn vào những điểm tốt của người khác và bao dung với những mặt chưa tốt.
Câu chuyện “Khổng Tử mượn ô” được lưu truyền qua nhiều đời nay thể hiện rất rõ hòa khí được cổ nhân nói đến. Khổng Tử có khá nhiều môn sinh và ông hiểu rõ tâm tính của từng môn đệ. Một ngày, Khổng Tử ra ngoài tản bộ thì trời bỗng đổ mưa nhưng ngài lại không mang theo ô. Thấy vậy, có môn đệ thưa rằng: “Con biết Tử Hạ có ô, thầy mượn của Tử Hạ đi ạ“.
Khổng Tử đáp: “Không được, Tử Hạ vốn là người rất keo kiệt. Nếu như ta hỏi mượn ô, y không cho mượn thì đồng môn sẽ nói y không tôn trọng thầy. Còn nếu cho ta mượn, thì trong lòng y chắc chắn sẽ không vui”.
Đây chính là dùng hòa khí để đối đãi, ứng xử với người khác. Người khôn ngoan trong giao tiếp cần hiểu rõ ưu điểm lẫn nhược điểm của người khác, không nên ép buộc họ làm những việc họ không thích. Đặc biệt, không được làm mất thể hiện của họ.
Nếu nhìn người, nhìn việc đều bằng ánh mắt chứa đựng hòa khí bao dung như vậy, bạn sẽ thấy cuộc đời này vô cùng tươi đẹp và ấm áp.
Cổ nhân nói: Làm người cần dùng tĩnh khí dưỡng thân
Tâm khi tức giận cũng giống như một ly nước đục, phải đợi nó lắng xuống mới có thể trở nên trong suốt, phản chiếu hình ảnh xung quanh một cách rõ ràng. Trong tâm chất đầy những chỉ trích, ghen ghét, đố kỵ càng cần được lắng đọng. Lắng để nghe người khác và hiểu chính mình hơn.
Lắng tâm có thể giúp bạn vượt qua những phiền não, tức giận mà người khác mang đến. Chỉ khi thật sự tĩnh tâm bạn mới có thể làm chủ cuộc sống và cảm nhận được thế giới này có nhiều điều thú vị. Sống chậm lại là tiền đề của “tĩnh”.
Cốc nước có lắng xuống mới trong, tâm có lắng xuống mới có thể suy nghĩ sáng suốt, nhận định sự việc mới chính xác. Tĩnh tâm để lắng nghe giúp ta tránh được những xung đột, tranh chấp, giúp tình thân ái, lòng khoan dung và sự tha thứ triển hiện khắp mọi nơi.
Ông Đồng Hòa - Đại thần, thi sĩ nổi tiếng thời nhà Thanh là đã để lại hai câu đối bất hủ: “Mỗi lâm đại sự hữu tĩnh khí, bất tín kim thì vô cổ hiền” Ông cho rằng chỉ cần chúng ta thường dưỡng tâm thuần tịnh thì khi xử lý mọi việc sẽ được suôn sẻ, thuận lợi hơn.
Tăng Quốc Phiên là một danh thần nổi tiếng dưới triều Mãn Thanh. Khi còn trẻ đôi lúc trong cuộc sống Tăng Quốc Phiên vì phiền não mà tính trình trở nên nóng nảy, thầy của ông là Đường Giám thấy vậy đã tặng ông một từ “Tĩnh”. Từ đó mỗi ngày, Tăng Quốc Phiên đều ngồi tọa thiền tĩnh tâm, nhờ đó có nhiều trải nghiệm, học hỏi và xử lý mọi việc ổn thỏa hơn. Nhất là trong công việc triều chính, nhờ sự tĩnh tâm ông đã thu hoạch được nhiều điều tốt đẹp.
Trước những việc trọng đại, không thể dễ dàng đưa ra quyết định, Tăng Quốc Phiên phải tĩnh tâm suy ngẫm nhiều lần mới đưa ra chủ ý cuối cùng. Để không gian thêm tĩnh lặng, ông thường đốt một nén hương và ngồi suy ngẫm. Người nhà chỉ cần nhìn thấy điều này thì cho dù có chuyện quan trọng đến mấy cũng tuyệt đối không quấy rầy ông.
Tăng Quốc Phiên cho rằng: Phàm là khi gặp chuyện thì phải bình tĩnh xử lý, nếu như hoảng loạn thì chỉ càng tạo thêm sai sót. Trong thiên hạ, có chuyện nào mà không có sai sót khi nóng vội, hấp tấp. Bình tĩnh và thư giãn là phương pháp cần thiết đầu tiên khi xử lý mọi việc. Một người luôn vội vàng hấp tấp thì không thể làm nên đại sự. Bởi người đó khuyết thiếu sự sáng suốt của “tĩnh tâm” và “an tường”.
Trong cuộc đời mình, Tăng Quốc Phiên vô cùng coi trọng việc ngồi tĩnh tọa. Trong 12 pháp tu thân của ông cũng có “tĩnh tọa”, ngồi tĩnh toạ 4 khắc (1 tiếng đồng hồ), không giới hạn vào thời gian nào. Việc ngồi tĩnh tọa một tiếng đồng hồ thể nghiệm lòng nhân mà bậc thánh nhân dạy dỗ, vững chắc như bảo đỉnh, không gì lay động nổi.
Phương pháp “tĩnh tọa” này cũng giống như ngồi thiền dưỡng sinh hiện đại. Tĩnh tọa có thể giúp chúng ta thanh trừ tạp niệm, thả lỏng thân tâm. Một người nếu biết nuôi dưỡng cho mình tâm bình khí hòa, để lòng an tĩnh như nước thì chắc chắn sẽ làm nên nghiệp lớn. Bởi tĩnh khí chính là tài sản quý giá nhất của nội tâm con người!
